Exploitatie: 1985 - 1993
Verdringing van de PCC's
Een uitgave van de Haagse Tram Vrienden ©,
www.haagstramnieuws.org
1985
De zomerdienst van 1985, die ingaat op 19 mei 1985, lijkt op die van het voorgaande jaar.
Geheel geleed rijden de lijnen 1, 2, 6, 7, 8 en 9, waarbij op 8 en 9 ook nog af en toe gekoppelde PCC's rijden. Lijn 3 rijdt doordeweeks overdag in hoofdzaak met gekoppelde 1100'en.
Deze koppelstellen worden 's avonds vervangen door GTL's. Ook op zaterdag wordt op deze lijn de dienst verzorgd door koppelstellen in combinatie met gelede trams.
Op lijn 10 vullen op zaterdag de 3000'en de rijdende PCC-stellen aan. Lijn 11 is het gehele weekeinde voorzien van GTL's, terwijl er op maandag tot en met vrijdag naast koppelstellen slechts één rit met een GTL wordt gereden.
Lijn 12 rijdt op maandag tot en met zaterdag geleed. Op zondag hebben losse PCC's op deze lijn het rijk alleen.
Echter, bij tekort aan personeel geldt voor lijn 12 een alternatieve dienst waarbij ook op zondag GTL's rijden met een lagere frequentie.
Lijn 3 wordt de laatste dag van de zomerdienst doorgetrokken van Bohemen (De Savornin Lohmanplein) naar het nieuwe eindpunt Loosduinen (Arnold Spoelplein).
De 3058 berijdt in de nacht van 26 op 27 augustus 1985 als eerste tram het nieuwe traject. Op 14 september 1985 vormen de 3097 en 3095 samen met museumstel 265+505 de openingsstoet.
In de winterdienst 1985/1986 (per 15 september 1985) rijden de lijnen 1, 2, 6 en 7 uitsluitend met de serie 3000. Op de lijnen 3, 8 en 9 blijkt nog altijd aanvulling met enkele koppelstellen noodzakelijk te zijn.
Lijn 10 rijdt in beginsel met losse PCC's. Slechts op zaterdag verzorgen de gelede trams de dienst. Op lijn 11 rijden de gelede trams gedurende het gehele weekeinde. Op lijn 12 zien we op werkdagen in de ochtendspits twee GTL's.
Een van deze diensten loopt na een ritje Duindorp-CS over op lijn 3. Op zaterdag rijden er op lijn 12 drie GTL's.
In geval van personeelsgebrek is voor de lijnen 2, 3, 6, 10, 11 en 12 voorzien in een alternatieve dienst met lagere frequenties.
Op lijn 10 rijden dan op maandag tot en met zaterdag GTL's en gekoppelde PCC's , terwijl dan op lijn 12 uitsluitend GTL's te zien zijn gedurende het weekeinde.
1986
De zomerdienst 1986 (ingang 18 mei 1986) brengt weinig nieuws. Volledig geleed rijden de lijnen 1, 2, 6, 7, 8, 9 en 12. Op lijn 3 worden de GTL's doordeweeks nog aangevuld met koppelstellen.
Op papier rijdt lijn 12 op zondag met losse PCC's, maar dit zijn in de praktijk altijd 3000'en.
Op de lijnen 8 en 9 kan men nog altijd gekoppelde PCC's tegenkomen, maar deze inzet wordt in de loop der tijd door een meer efficiënte inzet van de beschikbare trams steeds minder.
Zoals gebruikelijk rijden op de lijnen 10 en 11 de GTL's slechts in het weekeinde. Op lijn 10 rijden zij uitsluitend op zaterdag (en dan samen met gekoppelde PCC's).
Op lijn 11 verzorgen zij gedurende het gehele weekeinde de dienst.
In de winterdienst 1986/1987 (per 14 september 1986) geldt tijdens de schoolvakanties op lijn 10 een zogenaamde 'vakantiedienst', met minder dienstwagens waarbij op werkdagen GTL's samen met gekoppelde PCC's dienst doen.
In tegenstelling tot de vorige winterdienst rijdt op lijn 12 doordeweeks nog slechts één GTL in de ochtendspits.
Waar in de voorgaande jaren op lijn 6 de 3000'en 's avonds gewisseld worden voor losse PCC's, blijft de HTM nu ook de laatste ritten met de gelede trams doorrijden.
Vrijdagavond 31 oktober 1986 neemt de 3088 van lijn 3 afscheid van de oude keerlus voor Station Laan van Nieuw Oost Indië. De oude lus moet wijken voor het op deze plek nieuw te bouwen complex voor het ministerie van Sociale Zaken.
Om ruimte te maken voor de bouw worden de sporen verlegd tot vlak voor de ingang van het station. Voorlopig komt er alleen een keerdriehoek. Na het aansluiten van de sporen maakt de 3095 twee proefritten.
De volgende dag is de 3097 de eerste lijn 3 die via de keerdriehoek rijdt.
1987
De zomerdienst 1987 (per 17 mei 1987) komt weer in grote lijnen overeen met die van het jaar daarvoor. Op de lijnen 1, 2, 6, 7, 8 en 9 vindt men uitsluitend GTL's.
Op lijn 3 verzorgen zij doordeweeks wederom de dienst in combinatie met (onbemande) koppelstellen 1100+1100.
Verder wordt lijn 10 op zaterdag, lijn 11 op zaterdag en zondag en lijn 12 op maandag tot en met zaterdag met GTL's geëxploiteerd.
Ook de winterdienst 1987/1988 (ingaande 13 september 1987) is gelijk aan die van vorig jaar.
Nadat in 1985 het eindpunt van lijn 10 in Voorburg al voor het grootste deel verplaatst was, rijdt vrijdagavond 3 oktober 1987 de 3065 als laatste tram via de oude lus voor het Voorburgse station.
In verband met het aansluiten van de nieuwe sporen rijdt lijn 10 's avonds naar 's-Gravenmade. De nieuwe lus wordt door proefwagen 3049 ingewijd.
1988
De zomerdienst 1988 (ingang 15 mei 1988) brengt niets nieuws. Wel wordt in de maanden juni, juli en augustus 1988 op kosten van de gemeente Den Haag een proef genomen met de "STRANDEXPRES".
Deze naam verwijst naar een speciaal tarief waartegen automobilisten in de zomer elke zondag hun voertuig kunnen parkeren in de garage bij het Centraal Station, om vervolgens met alle inzittenden per tram naar het strand te reizen.
Doel is de parkeerdruk op Scheveningen te verminderen.
Speciaal hiervoor wordt op zondag een sneldienst, eveneens genaamd STRANDEXPRES, ingezet die elke 15 minuten via de route van lijn 1 en 9 rijdt tussen het CS (halte Rijnstraat) en het Noorderstrand.
Deze sneldienst stopt onderweg uitsluitend bij de haltes Madurodam en Scheveningen Kurhaus. Omdat er bij het CS een goede gelegenheid om te keren ontbreekt, rijden de trams komende vanaf Scheveningen na de Rijnstraat
leeg door via het Forumgebied - Kalvermarkt - Spui - Zieken - Oranjelaan naar de Stationsweg (HS). Hier wordt op het oude eindpunt van lijn 8 de standplaats ingenomen.
Via de Weteringkade wordt weer de instaphalte aan het CS bereikt.
Voor de duidelijkheid dragen de trams een rood spandoek op de kop. Desondanks levert het doorrijden aan de haltes soms frustraties op bij de passagiers.
Ook het sneltramachtige karakter wordt teniet gedaan, doordat de trams regelmatig achter normale diensttrams aan rijden.
De eerste Strandexpres, de 3004, verlaat op 5 juni 's ochtends de remise Scheveningen. Enkele uren later rijdt de 3026 (voorzien van een parasol op het dak) een rit voor genodigden.
Op 28 augustus 1988 rijdt de Strandexpres weer voor het laatst. De aanbieding met de gelijkluidende naam blijft in de volgende jaren, de sneldienst en de spandoeken verdwijnen echter.
De lijnen 1 en 9 worden in het vervolg op zondagen versterkt met een kort-trajectdienst vanaf het CS, de voorloper van de huidige lijn 1K.
Op 11 september 1988 gaat de winterdienst 1988/1989 in. Nieuw is dat op lijn 12 doordeweeks 1100+1100 koppelstellen gaan rijden in een tien minuten frequentie.
In verband met de dreiging van vandalisme wordt hierbij de tweede wagen bemand. Deze koppelstellen worden 's avonds afgelost door GTL's die van lijn 3 afkomstig zijn.
De serie 3000 maakt inmiddels volledig de dienst uit op de lijnen 1, 2, 3, 6, 7, 8 en 9. Op lijn 10 rijden de 3000'en op zaterdag en op de lijnen 11 en 12 op zaterdag en zondag.
Begin december 1988 wordt het Haagse tramnet weer (iets) langer. De verlenging van lijn 6 van Berestein naar De Uithof is gereed gekomen.
Op 2 december 1988 wordt de 3054, getooid met bloemstuk, gebruikt voor de officiele opening van het nieuwe traject. Op zondag 4 december 1988 wordt met de exploitatie aangevangen.
1989
De zomerdienst (ingaande 21 mei 1989) brengt in de zomermaanden op zondagen een ongenummerde kort-trajectdienst tussen het CS en Scheveningen Noorderstrand, de voormalige Strandexpres.
Evenals de sneldienst in 1988 wordt in het centrum via het Hollands Spoor gekeerd.
Deze dienst rijdt indien nodig ook buiten de zomer, maar alleen bij goed weer. De materieelinzet brengt geen wijzigingen ten opzichte van de vorige zomerdienst.
In de winterdienst 1989/1990 (ingaande 17 september 1989) krijgt lijn 12 op maandag tot en met vrijdag de losse PCC's terug. Zij rijden in een frequentie van 5 minuten in de spits en 7-8 minuten overdag.
De inzet van de koppelstellen met bemande tweede wagen, in een tien minuten frequentie, was eenmalig. Slechts een viertal ritten in de ochtendspits wordt gekoppeld gereden.
GTL's rijden alle dagen op 1, 2, 3, 6, 7, 8 en 9. Lijn 10 rijdt op zaterdag geleed. Op de lijnen 11 en 12 rijden 3000'en doordeweeks enkele ritten in de spits.
Daarnaast verzorgen zij op deze lijnen de volledige dienst in het weekeinde.
In verband met de reconstructie van het Hobbemaplein wordt de route van lijn 6 tussen de Paul Krugerlaan en het Hobbemaplein verlegd via de De Heemstraat (lijn 11) en de Delftselaan.
Op 30 september 1989 rijdt rond kwart voor elf 's avonds de 3076 van lijn 6 als allerlaatste tram via de Herman Costerstraat.
1990
Wegens de bouw van studentenflats boven een deel van de remise Scheveningen kan een jaar lang een aantal sporen van deze remise niet gebruikt worden.
Begin januari 1990 verhuizen daarom de 'engeltjestram' 3006 en de 3042-3048 van deze remise naar Zichtenburg. In ruil voor deze extra trams worden er enkele diensten op Scheveningse lijnen vanuit de remise
Zichtenburg (maar met Schevenings personeel) gereden.
De zomerdienst 1990 (ingaande 20 mei 1990) heeft als nieuwigheid dat GTL's nu ook het gehele weekeinde op lijn 10 rijden.
Voor de nog altijd ongenummerde kort-trajectdienst CS - Noorderstand wordt bij de 3000'en de bestemmingsfilm voorzien van twee nieuwe bestemmingen: "C.S. via Madurodam" en " Schev. via Madurodam".
De tekst is in zwarte letters op een gele achtergrond. De trams van deze versterkingsdienst keren dit jaar niet meer via het Hollands Spoor, maar rijden via het Forumgebied naar de keerlus CS-hoog.
De trams wachten hun vertrektijd vervolgens af op het zogenaamde bufferspoor vlak voor de halte Muzenstraat.
Op 16 september 1990 gaat de winterdienst 1990/1991 in. In verband met de extra passagiers die verwacht worden na de invoering van de OV-jaarkaart voor studenten zal deze dienst slechts tot 7 januari 1991 duren.
Geheel geleed rijden 1, 2, 3, 6, 7, 8 en 9. De lijnen 10, 11 en 12 rijden met de serie 3000 gedurende het weekeinde.
Op werkdagen wordt er tussen 11.34u en en 12.46u een GTL ingezet op lijn 11 die vervolgens via Scheveningen Noorderstrand overloopt op lijn 9. In de ochtend- en avondspits rijden er vier gelede trams op lijn 12.
1991
De HTM beschikt op 1 januari 1991 over 100 GTL's en 109 rijvaardige PCC's. Gelet op de invoering van de studenten OV-jaarkaart voert de HTM op 7 januari 1991 een nieuwe dienstregeling in, waarbij op de meeste lijnen de frequentie
verhoogd wordt. Aangezien de GTL's al maximaal worden ingezet betekent dit een verhoging van de inzet van de resterende PCC-cars. Zo verschijnen er weer koppelstellen op lijnen waar al jaren alleen GTL's rijden,
zoals lijn 8 en 9.
De zogenaamde overbouwingsdiensten op de lijnen 1, 7, 8, 9 en 11 vanuit remise Zichtenburg komen weer tot een eind.
Op 16 mei 1991 is aan de 3034 de eer om als eerste de sporen van de driehoek aan de Hofzichtlaan (Essesteijn) in te rijden. Deze sporen zijn aangelegd met het oog op de verlenging van lijn 3 via de Koningin Julianalaan en
de Mgr. van Steelaan naar Leidschendam (Antoniushove).
In de nacht van 11 op 12 juli 1991 maakt de 3048 tijdens hevig noodweer een viertal proefritten over het nieuwe traject van lijn 3 tussen de Laan van Nieuw Oost Indië en Essesteijn.
In de maanden juli, augustus en september 1991 gaat de inmiddels traditionele kort trajectdienst van lijn 9 CS - Noorderstrand weer rijden vanuit de remise Scheveningen.
Ook dit jaar worden weer de speciale bestemmingen met de gele achtergrond gebruikt en blijft het lijnnummer blanco.
In de voorafgaande jaren was het gebruikelijk dat de zomerdienst 17 weken duurde, van medio mei tot medio september 1991. In het begin en aan het eind van deze periode waren de reizigersaantallen echter dermate hoog dat de
HTM nu de zomerdienst ingekort heeft tot ruim 7 weken. In de overgebleven zomerdienst wordt wel de frequentie nog meer verlaagd dan tot dan toe gebruikelijk was.
De eerste op die manier opgezette zomerdienst is die van 1991, welke ingaat op 4 juli 1991 en zal duren tot en met 25 augustus 1991. Deze is erop gebaseerd dat behalve lijn 10 alle lijnen met GTL-8 worden geexploiteerd.
Twee koppelstellen op lijn 9, een op lijn 8 en een op lijn 11 vormen hierop een uitzondering. Tevens is er een optie om bij gebrek aan GTL's een dienst van lijn 7 te rijden met een koppelstel.
De praktijk blijkt zoals gewoonlijk anders te zijn. Op de lijnen 2 en 6 worden regelmatig koppelstellen ingezet en het facultatieve koppelstel van lijn 7 wordt bijna dagelijks ingezet.
Lijn 3 komt al gauw in de problemen met de voorziene tien minuten frequentie gedurende de gehele dag zodat er 's middags extra wagens worden neergezet op de keerdriehoek aan het Toernooiveld.
Per 5 augustus 1991 wordt er voor lijn 3 een alternatieve dienst ingevoerd met 's morgens 1 extra en 's middags 3 extra trams waardoor de frequentie wordt opgevoerd naar acht minuten.
De meeste extra's worden wegens gebrek aan gelede trams gereden door koppelstellen.
Op 26 augustus 1991 gaat de jaardienst 1991/1992 in. Alleen op de lijnen 10, 11 en 12 worden er op werkdagen PCC's ingezet. Op werkdagen zijn er 86 GTL's nodig en op zaterdag 91! Op zondag zijn er "slechts" 80 nodig.
In de praktijk rijden er dan ook geregeld koppelstellen op de andere lijnen, ook in het weekeinde.
In september 1991 wordt het depot van de remise Lijsterbesstraat gesloten, zodat de GTL's van die remise nu voor onderhoud naar het depot Zichtenburg moeten.
Maandag 4 november 1991 wordt het verlengde traject van lijn 3 in Voorburg vrijgegeven voor trams. Doordat die dag de 3058 van lijn 6 een aanrijding heeft bij de Gerstkamp worden de trams richting De Uithof vanaf Essesteijn
omgeleid via het nieuwe traject en wordt daarmee diezelfde dag het traject voor het eerst bereden met passagiers. Het doortrekken van lijn 3 zelf zal echter pas in 1992 plaatsvinden.
1992
Op 1 januari 1992 zijn er voor de passagiersdienst 100 GTL's en 105 PCC's aanwezig. In bestelling zijn op dat moment 47 nieuwe trams van het type GTL8-II. Deze moeten de laatste PCC-cars gaan vervangen.
Op 5 januari 1992 vindt er een herremisering van de lijnen 10, 11 en 12 plaats. Lijn 10 gaat van Zichtenburg naar Scheveningen, lijn 11 verhuist van Scheveningen naar de Lijsterbesstraat en deze staat op zijn beurt lijn 12
aan Zichtenburg af. Dezelfde dag gaat ook een gewijzigde jaardienst in. Lijn 2 verliest op werkdagen zijn GTL's. De dienst wordt nu volledig met gekoppelde PCC's met onbemande tweede wagen gereden.
Hiermee doet voor het eerst sinds de opening van deze lijn in 1983 de PCC-car op grote schaal zijn intree op deze lijn. Lijn 12 rijdt daarentegen vanaf die datum alle dagen met GTL's.
Nu er met grotere eenheden gereden wordt vervallen tevens de marktextra's tussen Duindorp en het Tournooiveld.
Met de nieuwe dienst zijn er doordeweeks 88, op zaterdag 97 en op zondag 81 GTL's nodig. Met de nieuwe dienstregeling worden de nieuwe routes van de lijnen 3 (naar Leidschendam) en 8 (naar Statenkwartier) in gebruik genomen.
Doordat er door de gemeente Leidschendam nog geen beslssing is genomen over de uitvoering van het toekomstige eindpunt bij ziekenhuis Antoniushove wordt lijn 3 voorlopig doorgetrokken naar het eindpunt Leidschendam Noord van lijn 6.
Een deel van de diensten rijdt daarom maar tot het eindpunt Laan van Nieuw Oost Indië.
De eerste trams op de verlengde respectievelijk verlegde lijnen 3 en 8 zijn respectievelijk de 3007 en de (grijs/witte) 3039. De volgende dag zijn de 3092, gesierd met tekst LIJN 3 DOOR NAAR LEIDSCHENDAM en een bloemstuk voorop,
en de 3099 aan de beurt om de verlengde lijn 3 officieel te openen.
Op 2 juli 1992 gaat de zomerdienst in. Deze geldt tot en met zondag 23 augustus 1992. Het rijden van de zomerdienst vereist op maandag tot en met vrijdag 87 GTL's, op zaterdag 83 en op zondag 78 exemplaren.
In theorie zijn er geen PCC's meer nodig.
Lijn 7 wordt van het Centraal Station verlengd naar Leidschendam Noord.
Lijn 6 verlaat daarentegen Leidschendam en wordt ingekort tot Station Mariahoeve. In de avonduren en op zondag rijdt lijn 6 zelfs niet verder dan het Centraal Station.
Een bijzonder lijnnumer voor deze diensten wordt niet voorzien. De trams die kort-traject rijden worden wel achter het raam voorzien van een groen bordje met de tekst 'kort traject'.
Dit gebeurt in het begin alleen bij lijn 6 maar na verloop van tijd krijgen ook de kort-traject trams van lijn 3 (Loosduinen - Laan van NOI) dit bordje.
Helaas is het groene bordje van een zodanig formaat dat dit de gemiddelde passagier nauwelijks opvalt.
Er is slechts een (ongewilde) uitzondering waarbij het kort-traject rijden wel expliciet blijkt: de 3055. Als dit prototype voor de toekomstige serie GTL8-II rijdt op een verkorte dienst van lijn 3, verschijnt door het instellen
van de lijncode "53" automatisch ook lijnnummer 53 op de film. Ook bij de 3101 doet dit verschijnsel zich voor. We kunnen echter aannemen dat de gemiddelde reiziger van dit lijnnummer en de achtergrond weinig zal hebben begrepen.
In elk geval blijkt dat de HTM dit niet als de oplossing ziet om de verkorte diensten kenbaar te maken aan het publiek. Al spoedig wordt de 3055 zodanig aangepast dat lijn "53" tot het verleden behoort.
Maandag 24 augustus 1992 gaat bij de HTM de jaardienst 1992/1993 in. In verband met de geleidelijke vervanging van de PCC's door de komst van de 47 trams van de serie 3100 kondigt de HTM al aan om begin 1993 gewijzigde
dienstregelingen voor de lijnen 2, 10 en 11 in te zullen voeren. Dit zal echter in de praktijk iets anders lopen. Slechts lijn 2 zal in maart 1993 een nieuwe dienst krijgen.
De jaardienst die in augustus 1992 ingaat voorziet in elk geval in de inzet van 90 gelede trams doordeweeks, 102 op zaterdag en 74 op zondag.
Opmerkelijk is dat er in het begin van de jaardienst naast de 100 trams van de serie 3000 er maar één 3100 aanwezig is, zodat op de zaterdag er altijd gekoppelde PCC's moeten bijspringen.
Inmiddels is de keerlus voor lijn 3 in Leidschendam, voor de ingang van het ziekenhuis Anthoniushove gereed gekomen. De 3013 is op 22 juni 1992 de eerste tram die daar, getrokken door een Unimog, een proefrit maakt.
Na het trekken van de bovenleiding berijdt de 3101 op 30 juli 1992 de keerlus voor het eerst op eigen kracht.
Op 24 augustus 1992 wordt de keerlus voor lijn 3 officieël geopend. De openingstram, de 3101, is voorzien van een bord met de tekst Antoniushove, een blauw zwaailicht op het dak en een ambulancesirene.
De aanwezige ambulance is voorzien van een trambel. Die dag is de tijdelijke verlenging van lijn 3 naar Leidschendam Noord weer historie en heeft lijn 7 daar nu het rijk alleen.
1993
De voortgaande instroom van de nieuwe trams van de serie 3100 maakt het mogelijk dit jaar de laatste PCC's af te voeren. Op 1 januari 1993 bestaat het wagenpark uit 100 wagens van de serie GTL8-I, 10 van de serie GTL8-II en 74 PCC's.
Van deze laatste zijn er op die dag nog 64 dienstvaardig.
In een poging om het vandalisme te bestrijden en het zwartrijden te voorkomen wordt met ingang van 25 januari 1993 een proef genomen op lijn 6 waarbij de passagiers in de avonduren via de eerste deur moeten instappen en hun
kaartje bij de bestuurder moeten tonen of laten afstempelen. De B-bak van de GTL wordt daarbij afgesloten. Tijdens deze proefperiode bestaat de afsluiting uit een tweetal houten schotten, die elke avond in de remise moeten
worden aangebracht. Op deze diensten worden alleen de 3055 en de 3100'en ingezet.
De nieuwe trams verdrijven aanvankelijk de PCC's uit de remise Zichtenburg. Langzamerhand wordt de inzet van gekoppelde PCC's op lijn 2 verminderd. Op 8 maart 1993 wordt een nieuwe dienstregeling van kracht op lijn 2 en is het
de bedoeling dat er vanaf deze datum geen koppelstellen meer op deze lijn ingezet worden. Op 5 maart 1993 rijdt als laatste koppelstel de 1317+2120. Hiermee lijkt ook aan de inzet van de PCC's vanuit remise Zichtenburg een
definitief einde te zijn gekomen.
Het loopt echter iets anders! In april 1993 keren de PCC's weer terug in Zichtenburg in de vorm van een aantal koppelstellen die afkomstig zijn van remise Scheveningen. De bedoeling is dat deze trams afgesteld worden in afwachting
van onttakeling in de werkplaats. Materieelgebrek maakt inzet van deze afgedankte trams echter weer noodzakelijk. Op dinsdag 6 april 1993 verschijnt de 1335+2114 op lijn 6. Een dag later ziet ook lijn 2 de PCC's terugkeren
in de dienst met de 1331+2111 en 1335+2114. Het oude materieel zal vervolgens nog gedurende twee maanden mondjesmaat ingezet worden vanuit Zichtenburg.
De PCC's rijden desondanks op hun laatste wielen. Op vrijdag 4 juni 1993 zal op lijn 6 het allerlaatste onbemande koppelstel in de normale dienst rijden. De oorzaak is curieus.
Lijn 6 raakt gestremd door een aantal vuilniszakken die op het spoor liggen. Wegens stiptheidsakties bij de gemeentereiniging waren deze niet meegenomen. Door deze stremming wordt vanuit de remise de 1332+2128 als vervangende tram
voor een rit ingezet.
Na deze dag rijden de PCC's nog uitsluitend doordeweeks op de lijnen 10 en 11 vanuit de remise Scheveningen respectievelijk Lijsterbesstraat. Hierbij worden in de ochtendspits op lijn 10 nog enkele ritten gekoppeld gereden met
een bemande tweede wagen.
In de praktijk ziet men dat op lijn 11 steeds vaker GTL's ingezet worden op PCC diensten, met name op drie ritten in de ochtendspits die bedoeld zijn voor koppelstellen met onbemande tweede wagen.
Op 30 juni 1993, dezelfde dag waarop de 3136 vanaf de fabriek in Brugge in Den Haag arriveert, valt definitief het doek voor de PCC's. De laatste ritten worden verzorgd op de lijnen 10 en 11.
's Ochtends rijden, naast de losse ritten, voor het laatst de (bemande) koppelstellen, 1311+1308, 1327+1187, 1316+1326 en (als hekkesluiter) 1193+1174 op lijn 10. Als laatste PCC op lijn 11 rukt om 19.25 uur de 1333 vanaf
Scheveningen Haven in. De allerlaatste PCC in normale dienst is uiteindelijk de 1175 die in de vroege ochtend van 1 juli 1993 zijn laatste rit rijdt tussen Voorburg naar Statenkwartier en om 01.13u terugkeert naar de
remise Scheveningen.
Exploitatie zomerdienst 1993-2000
Klik hier om terug te gaan naar de startpagina van Dossier GTL8.
Lijn 7 wordt van het Centraal Station verlengd naar Leidschendam Noord.
Lijn 6 verlaat daarentegen Leidschendam en wordt ingekort tot Station Mariahoeve. In de avonduren en op zondag rijdt lijn 6 zelfs niet verder dan het Centraal Station.
Een bijzonder lijnnumer voor deze diensten wordt niet voorzien. De trams die kort-traject rijden worden wel achter het raam voorzien van een groen bordje met de tekst 'kort traject'.
Helaas is het groene bordje van een zodanig formaat dat dit de gemiddelde passagier nauwelijks opvalt.
Er is slechts een (ongewilde) uitzondering waarbij het kort-traject rijden wel expliciet blijkt: de 3055. Als dit prototype voor de toekomstige serie GTL8-II rijdt op een verkorte dienst van lijn 3, verschijnt door het instellen
van de lijncode "53" automatisch ook lijnnummer 53 op de film. Ook bij de 3101 doet dit verschijnsel zich voor. We kunnen echter aannemen dat de gemiddelde reiziger van dit lijnnummer en de achtergrond weinig zal hebben begrepen.
In elk geval blijkt dat de HTM dit niet als de oplossing ziet om de verkorte diensten kenbaar te maken aan het publiek. Al spoedig wordt de 3055 zodanig aangepast dat lijn "53" tot het verleden behoort.